شیوه نامه دانشنامه
ساختار مقالات
با توجه به گوناگوني سرواژه ها و پرشمار بودن نويسندگان، براي يكسان سازي مقاله ها، مدخل ها در چند بخش دسته بندي شده و روش تحقيق وساختار مقالات هر بخش به صورت زير سامان مي يابد:
1ـ بخش مفاهيم:
مقالات بخش مفاهيم از نظر طرح داخلي در دو قسمت اصلي طبقهبندي شده و در هر قسمت از روش تحقيق متناسب استفاده ميشود.
الف)زبانشناسي: بايسته است ابتدا پژوهشگر شناخت ادبياتي از واژه ارائه دهد، مانند زبان، ساخت صرفي، ريشه واژه، واژههاي مترادف و معناي اصطلاحي همچنين توضيح دهد كه چقدر در معناي اصطلاحي واژه تضييق يا توسعه معنايي ايجاد شده است. در اين قسمت از مقالات از روششناسي زباني و لغت نامهها استفاده ميشود.
ب)سنخ سنجي مقاله: بعد از زبانشناسي، سنخ مدخل و مقاله مشخص مي شود؛ مدخلها در بخش مفاهيم از سنخهاي هستيشناسي و حكمشناسي تشكيل ميشوند. مفاهيمي كه از سنخ هستي شناسي است گاه بيانگر واقعيات تكويني است و گاه بيانگر واقعيت هايي در حوزه عمل انسان است. در صورتي كه مقاله از سنخ هستيشناسي تكويني باشد، مانند مباحث كلامي، پژوهشگر بايد ويژگيها و علل آن را بررسي نمايد. در اين سنخ از مقالات از روش برهاني استفاده ميشود و در صورتي كه مقالات در حوزه عمل انسان باشد از روش توصيفي استفاده مي شود مانند مباحث تاريخي كه توضيح بيشتر آن در بخش شخصيت ها و مكان ها خواهد آمد.
در صورتي كه مقاله از سنخ حكمشناسي (علوم موضعدار) باشد، مانند اخلاق و فقه، پژوهشگر ميبايست به تبيين ارزشها (بايدها و نبايدها) و چگونگيها (اركان، ترتيب، كيفيت) بپردازد. در اين سنخ از مقالات از روش اجتهادي رايج در حوزههاي علميه استفاده ميشود.
2ـ بخش شخصيتها و مکانها:
در اين بخش دو دسته مباحث مورد پژوهش قرار ميگيرد؛ شخصيت ها و مکان ها و هر دو دسته بر روش توصيف و گزارش استوار است، همان گونه که تدوين دانشنامه چنين اقتضايي دارد. بر اين اساس هر مدخلي پس از شناسايي، مورد مطالعه قرار ميگيرد و مهم ترين محورهايي که ذيل هر مدخل دنبال ميشود، چنين است:
در ذيل شخصيت ها، سه محور اصلي بررسي مي شود؛
1- بيوگرافي؛ در اين محور پس از بيان نسب نامه فرد، زمان و مکان ولادت، نسب و خانواده، و دوران رشد و بالندگي، به چگونگي تربيت و تعليم وي پرداخته مي شد. طبعا در اين مسير از اساتيد و نقش آفرينان يا مربيان او سخن به ميان مي آيد.