شیوه نامه دانشنامه
قواعد تدوین
قواعد مهم تدوین دانشنامه عبارتند از:
۱- مستند بودن: هیچ مطلبی، بدون استناد به منابع و مآخذ معتبر ذکر نمی‌شود. دقت، بلکه وسواس علمی در استخراج، نقل، برداشت و ترجمه مطالب باید به حدی باشد که خوانندگان اطمینان یابند که هیچ گونه ایرادی از این جهت بر مقالات وارد نیست و می‌توانند مطالب آن را کاملاً مستند و معتبر قلمداد کنند. مأخذ هر مطلب در پا نوشت ذکر می‌گردد.
۲- اصالت: منابع باید از اِتقان علمی و اصالت برخوردار باشند. منابع مقاله‌ها باید متقن، اصیل، علمی و در عرف دانشوران هر علم معتبر و مقبول باشد و نویسنده مقاله باید خود، از منبع اصلی استفاده کند و از نقل از منبع واسطه بپرهیزد، مگر در مواردی که عادتاً ممکن نیست.
۳- امانتداری: در نقل درست و دقیق مطلب باید کوشید؛ به گونه‌ای که خوانندگان دانشنامه، امانتداری نویسندگان را به خوبی در مقالات مشاهده کنند.
۴- پرهیز از ارزشیابی غیر علمی: عقاید و سلیقه های شخصی و جانبدارانه به ساحت دانشنامه راه نمی‌یابد و آرای صاحب نظران با کمال بی‌طرفی نقل و در صورت لزوم به خطای آن‌ها اشاره می‌شود.
هرگاه عقیده نویسنده در شمار دیگر آرای عالمانه جایگاهی داشته باشد، همسنگ آن‌ها نقل و نقد می‌شود. اصولاً در دانشنامه بنا نیست که سلیقه‌ای بر سلیقه‌های دیگر چیره گردد؛ با این حال، بدیهی است که در دفاع از اصول و آرمان‌های اسلام ناب که در چهره مکتب اهل بیت عصمت و طهارت () متجلی است، تسامح روا نخواهد بود.
۵- جامعیّت علمی: هر مقاله دانشنامه مشتمل بر همه مطالب کلیدی و اساسی در موضوع خویش است، به گونه‌ای که خواننده را از دیگر منابع اصلی و فرعی در آن موضوع، از حیث مطالب کلیدی، بی‌نیاز می‌سازد.
۶- پرهیز از تساهل علمی: در دانشنامه هرگز به مشهورات و مقبولات متعارف اکتفا نمی‌شود و ملاک پذیرفته شدن هر مطلب، صرفاً علمیّت و مستند بودن آن است.
۷- پرهیز از حاشیه پردازی: دانشنامه تنها گنجایش مطالب مهم و کلیدی در باب موضوع خویش را دارد و از هرگونه حاشیه پردازی و ورود به جوانب بحث می‌پرهیزد، اگرچه مطالب حاشیه‌ای در جای خود، متقن و علمی باشد.
۸- پای‌بندی به چارچوب و قلمرو موضوعی: هر مقاله دارای چارچوب و قلمروی ویژه است. این چارچوب به گونه‌ای طرّاحی می‌شود که تا حدّ امکان، از بروز تداخل و تکرار در مقالات هم اُفُق پرهیز گردد و هیچ نکته‌ای بیش از یک‌بار در مجموعه دانشنامه به طور مبسوط آورده نشود. در موارد نیازمندِ اشاره به مطالب هم مضمون، از علامت «ارجاع» استفاده می‌شود.
۹- پرهیز از نقل قول مستقیم: در نگارش مقالات دانشنامه باید از نقل قول مستقیم پرهیز شود، زیرا نقل مستقیم، دو آفت بزرگ را به ساحت دانشنامه راه می‌دهد: درازنویسی و چند گونگی قلم. برای پرهیز از این هر دو آفت، در دانشنامه اصل آن است که عین مطالب دیگران، اعم از نثر و نظم، آورده نشود و به «گزارش» مطالب اکتفا گردد، جز در موارد ضروری و لازم.
۱۰- بروز و ظهور مدخل در نگارش: در نگارش مقاله باید هر مدخل (عنوان) در زیر مجموعه خود به خوبی ظهور و بروز یابد.
برای دانلود فایل pdf، آیکن زیر را کلیک کنید.
